DÀNH CHO BẠN THÍCH HỌC LÀM THƠ ĐƯỜNG LUẬT

First topic message reminder :

LỜI NGỎ

Gửi Tâm Hoa cùng các bạn thích học làm thơ Đường luật.

Tuti tôi đã nhiều lần lưu ý các bạn rằng, thơ Đường luật thất ngôn bát cú là thể thơ CỰC KỲ KHÓ TÍNH, nghĩa là nó yêu cầu RẤT KHẮT KHE về niêm - luật. Về niêm - luật, Tuti sẽ giới thiệu với các bạn cụ thể khi nào cần thiết. Bây giờ, Tuti chân thành đề nghị các bạn hãy cố gắng để thông thạo phần phức tạp nhất của "niêm", đó là "đối".
Nếu các bạn không rành "đối", thì KHÔNG THỂ NÀO có thể làm thơ theo thể này. Hay nói cách khác, phải thông thạo "đối" đã, mới có thể "mơ" làm được thơ Đường luật.
Cách đây khoảng 2 tháng, Tuti đã giới thiệu với các bạn "một ít" kỹ thuật làm câu đối. Trong đó chỉ chú trọng câu đối 7 chữ (âm tiết), gồm: đối với từ ghép, từ láy, luật bằng - trắc của câu đối, câu đối "ngược" và đối có gieo vần.
Nay theo yêu cầu của Tâm Hoa và các bạn khác, Tuti xin nhắc lại bài học "câu đối ngược", với sự tin tưởng rằng các bạn đã thông thạo các phần học trước đó.

Thưa các bạn.
Câu đối có 2 vế.

1) Vế đầu gọi là vế xuất (hay vế ra) thông thường có chữ cuối cùng mang thanh trắc. Vế sau gọi là vế đối, tất nhiên chữ cuối cùng mang thanh bằng.
Để giúp các bạn dễ học, từ đầu đến giờ Tuti vẫn tuân thủ quy tắc này.
Nếu các bạn tự làm câu đối thì cũng cứ thế mà làm là dễ nhất.

2) Nhưng nếu hai (hay nhiều) người chơi đối đáp với nhau, đôi khi người thách đối "chơi" cắc cớ, chọn vế ra có chữ cuối mang thanh bằng thì người đối KHÔNG CÓ QUYỀN PHẢN ĐỐI, mà PHẢI chấp nhận cuộc chơi bằng vế đối có chữ cuối mang thanh trắc.

Hôm nay Tuti mời các bạn tập ngược lại như thế:

- Yêu thơ nên cố học làm thơ.
(có lẽ hơi khó, mong các bạn cố gắng).

Nếu có gì còn chưa rõ hoặc khó khăn, xin các bạn cứ hỏi, Tuti sẵn sàng nhắc lại hoặc giải đáp.

Tiếp theo chủ đề:

-Những ngày lễ đã dần qua hết;
-Vài bữa xuân sang sắp tới nơi.
-Ta cố lo xong công việc tốt;
-Lòng yên chẳng bận nghĩ mà chơi.

----------

ui...sao nghĩ hoài chẳng thấy ra...Thầy đừng la...nha...

Menthuong:

Muốn tập, không nghề-đành lỗi hẹn
Cần xem, chẳng nghiệp-phải sai kỳ.
Ý tứ mải tìm quên niêm luật,
Cô thầy chăm giảng (nghĩ chẳng ra).

Cặp trên của bạn chỉnh rồi. Tuti hy vọng đồng hương không nản!

Doiuyenuong:

-Những ngày lễ đã dần qua hết;
-Vài bữa xuân sang sắp tới nơi.
-Ta cố lo xong công việc tốt;
-Lòng yên chẳng bận nghĩ mà chơi.

Cặp trên: chỉnh.
Cặp dưới: "nghĩ mà chơi" không đối "công việc tốt" được.

TK:

Tản mạn câu thơ thành đắm đuối
Lan man giấc mộng hóa mê say
Đi theo lắm lúc lan man ấy
Biết đến bao giờ tản mạn đây
Một khuyên đỏ!

Tâm Hoa:

Nghĩa mẹ dạt dào như biển lớn
Công cha vun vút tựa Trường Sơn.
Phận con phải biết lo tròn hiếu
Danh cháu cần ghi nhớ vẹn ơn.

- Cặp trên: "Trường Sơn" không đối với "biển lớn". Hơn nữa chữ "vun vút" ở đây là không phù hợp.
- Cặp dưới: Chỉnh. Nhưng chữ "danh" không hay.

Xuongrong:

Không gian yên tĩnh vui thơ thú
Đường phố im lìm lạc tiếng rao
Miệng nhoẻn nụ hồng con đẫy giấc
Tim ghi hình bóng mẹ xôn xao.

Cặp trên: "tiếng rao" không đối với "thơ thú" được.
Cặp dưới: "hình bóng" không đối "nụ hồng"; "xôn xao" không đối "đẫy giấc". Cụm từ "mẹ xôn xao" hơi... khó hiểu.

Đường phố rộn ràng ngày quốc khánh
Cờ sao phất phới nắng thanh bình
Tuyên ngôn Độc lập vang dội khắp
Tổ quốc Lạc Hồng đã tái sinh.

Đây không phải là 2 cặp câu đối. Xin bạn lưu ý hơn.

Thưa các bạn.
Nội dung của phần học này là rất quan trọng và cũng là khó hơn cả, vì vậy, Tuti chỉ có thể tiếp tục bài học khi các bạn đều thành thục phần này: làm 2 cặp câu đối có gieo vần và giữ chuẩn luật bằng trắc (gồm cả "Quy tắc Chữ thứ hai").
Tuti mong các bạn thực tập càng nhiều càng tốt.
Chân thành cảm ơn TK đã tích cực tham gia nhằm động viên các bạn khác.
Tuti sẽ tích cực chữa bài cho các bạn, mong các bạn... không nản.

Cảm ơn Tuti đã chữa bài thật kỹ lưỡng.Những cụm đối không phù hợp Tuti có thể thay từ khác cho đúng được không ạ, như thế người học sẽ học thêm nhiều và nhớ nằm lòng.Thú thật XR thấy khó ghê nơi,nhưng sẽ rất cố gắng.

xuongrong đã viết:

Cảm ơn Tuti đã chữa bài thật kỹ lưỡng.Những cụm đối không phù hợp Tuti có thể thay từ khác cho đúng được không ạ, như thế người học sẽ học thêm nhiều và nhớ nằm lòng.Thú thật XR thấy khó ghê nơi,nhưng sẽ rất cố gắng.

Ý kiến của bạn rất hay, Tuti sẽ thực hiện từ lần sửa bài kế tiếp.
Mong các bạn thực tập đều.

XR thực tập tiếp

Mắt mờ, đầu bạc qua năm tháng
Tâm sáng trí cao theo suốt đời
Dâu bể thăng trầm từng nếm trải
Yêu thương ấp ủ mãi không trôi.

Tuti đã viết:

[/color][/color]Tâm Hoa:[/color]

Nghĩa mẹ dạt dào như biển lớn
Công cha vun vút tựa Trường Sơn.
Phận con phải biết lo tròn hiếu
Danh cháu cần ghi nhớ vẹn ơn.

- Cặp trên: "Trường Sơn" không đối với "biển lớn". Hơn nữa chữ "vun vút" ở đây là không phù hợp.
- Cặp dưới: Chỉnh. Nhưng chữ "danh" không hay.

Nếu đổi "vun vút" = "vời vợi", liệu có được không thầy?
Còn các từ kia, TH bó tay thôi.
Phải làm bài mới trả thầy vậy.

QN Làm bài đối cóc gà:

-Con cóc nhảy con cóc đang nhảy,
-Mẹ gà nhìn mẹ gà vẩn nhìn.
-Mẹ gà đi tới gà đang tới,
-Con cóc nằm im cóc vẩn im.

Mệt mõi lâu ngày không thấy hết;
Đau đầu mấy bữa chẳng làm chi.
Bạn bè giờ đã nộp bài đủ;
Thầy Tú hình như nghĩ chấm thi ?

...........hìhì.....Thầy đừng la nghe thầy....Tui bí quá ....hehhee

TH nộp bài. Thầy phê nhé!

Biển xanh mơn sóng ôm bờ cát

Thuyền nhỏ gối bờ mộng khơi xa.

Mãi mãi keo sơn thuyền với biển

Đời đời gắn bó em và ta.

Thôi để TH tự chữa bài mình trước: bị lặp từ bờ; mãi mãi không đối được với đời đời .

XR thực tập tiếp : tiếng khuya

Lào xào tiếng chổi quét đường phố
Lốc cốc gõ xe bán gỏi bò
Khuya vắng âm thanh hòa hổn độn
Canh tàn giấc ngủ chợp lơ mơ .

Hai con mèo nhỏ ngủ co ro
Một chú chó con ngáy rõ to
Còn tớ ngồi xem những chữ nho
Mong Thầy ngắm nhìn mấy tài trò

...huhu...đọc thấy nó làm sao ấy?

XR thực tập tiếp

Mắt mờ, đầu bạc qua năm tháng
Tâm sáng trí cao theo suốt đời
Dâu bể thăng trầm từng nếm trải
Yêu thương ấp ủ mãi không trôi.

Tuti sửa cho bài này của XR nữa nhé

XR thực tập : nghề nghiệp

Quanh đi quẩn lại bao con số
Ngó tới nhìn lui đống giấy tờ
Sổ sách tiền hàng theo thực tế
Chứng từ quyết toán phải rành ròi.

Tâm Hoa:

Biển xanh mơn sóng ôm bờ cát
Thuyền nhỏ gối bờ mộng khơi xa.
Mãi mãi keo sơn thuyền với biển
Đời đời gắn bó em và ta.

Thôi để TH tự chữa bài mình trước: bị lặp từ bờ; mãi mãi không đối được với đời đời.

Cặp trên: "biển xanh" đối "thuyền nhỏ" chấp nhận được. Tuy nhiên, mặc dù cả "xanh" và "nhỏ" đều là tính từ, nhưng 1 chỉ màu sắc, còn 1 chỉ kích thước nên tuy chỉnh vẫn bị đánh giá thấp.
Chữ "mơn" không phổ thông.
Tính từ "xa" không đối danh từ "cát" được.
Cặp dưới: chỉnh! Không như bạn nghĩ, "đời đời" đối "mãi mãi" chấp nhận được.

Bắp tốt, thân vươn, cờ phất thẳng
Khoai xanh, rễ bám, đọt(*) bò ngang.
Mẹ chăm gieo cấy ươm vườn rộng
Cha khỏe cuốc cày vỡ ruộng hoang.
------------
(*) Tuti chú thích dùm Tâm Hoa: đọt (phương ngữ Nam bộ) = ngọn (nói chung các loại rau, cây dây leo, dây bò).

CHỈNH! Đây là bài tập hay nhất đợt này.

Xuongrong:

Lào xào tiếng chổi quét đường phố
Lốc cốc gõ xe bán gỏi bò
Khuya vắng âm thanh hòa hổn độn
Canh tàn giấc ngủ chợp lơ mơ.

Chỉnh.

Mắt mờ, đầu bạc qua năm tháng
Tâm sáng trí cao theo suốt đời
Dâu bể thăng trầm từng nếm trải
Yêu thương ấp ủ mãi không trôi.

Cặp trên: chỉnh.
Cặp dưới: động từ ghép "ấp ủ" không đối tính từ ghép "thăng trầm". "Không trôi" không đối với "nếm trải". Cụm từ "mãi không trôi" bị gượng.

Quanh đi quẩn lại bao con số
Ngó tới nhìn lui đống giấy tờ
Sổ sách tiền hàng theo thực tế
Chứng từ quyết toán phải rành ròi.

Cặp trên chỉnh.
Cặp dưới: "rành ròi(?)" không đối với "thực tế". Và bạn quên gieo vần.

Doiuyenuong:

Hai con mèo nhỏ ngủ co ro
Một chú chó con ngáy rõ to
Còn tớ ngồi xem những chữ nho
Mong Thầy ngắm nhìn mấy tài trò

...huhu...đọc thấy nó làm sao ấy? Bạn nói đúng. Đây đâu phải là 2 cặp câu đối?

Quãng Nhã:

Thích đắng, thích chua vừa thích mặn
Thèm cay, thèm chát khát thèm nồng
Tham ăn, tham nhậu bậu(*) tham của
Thích diện, thích quà bà thích đồng.
----------------
(*) Tuti chú thích dùm QN: bậu (phương ngữ cổ Nam bộ, nay ít dùng) = bạn đời.

Chỉnh, nhưng bạn bị lặp chữ "thích" (câu 1 & câu 4).

TK:

Cánh cửa thiên đường còn kín mít
Hàng rào định luật đã chen ngang
Xin xem trói buộc là đương sự
Chớ thấy gông xiềng đã bị can.

O!
Đề nghị TK làm dạng câu đơn giản để các bạn khác dễ tham khảo. Nên chăng?

Thưa các bạn.
Học mãi một kiểu thế này chắc cũng nhàm. Nhưng vì đây là phần cốt lõi của việc học, nên Tuti mong các bạn chịu khó vậy. Bởi nếu phần này các bạn không thuần thục, thì các phần sau các bạn sẽ bị rối.
Thôi thì chúng ta cùng cố gắng thêm.
Tuti mong các bạn không nản.

Tặng các bạn học thân mến:

Nào đâu ngại khó với từ nan
Dù đổ mồ hôi thấm ướt khăn.
Ráp chữ, ghép vần, mắt trợn ngược
Chia thanh, đảo ý, miệng bành ngang.
Người thân thấy tội, khuyên... từ bỏ
Bè bạn cảm thông, cũng... cố can.
Đã quyết học rồi, thề chẳng nản
Mai này hãnh diện với nhân gian.

(Họa bài "Học làm thơ Đường luật" của TK).

TK xin trả bài tiếp:

Có sẵn nhiệt tình thì chẳng nói
Không còn thi hứng mới càng làm
Kiên trì cần giữ khi thua bại
Nín nhịn kíp dùng lúc máu tham

Kính thầy, tự tại tâm hiền trí
Mến bạn, tự tin dạ thẳng ngay
Học đối, làm thơ thêm kỷ thuật
Gieo vần, đúng luật có bài hay.

XR thực tập

Gò lưng nắn nót bé rèn chữ
Nheo mắt say sưa bà đọc kinh
Say giấc chú mèo bên cánh tủ
Khoanh đuôi con cún cạnh đôi bình.

+ Xuân đến mơ màng hoa lá thắm
Hạ về lưu luyến sắc hương phai
Thu sang hờ hững lòng trông ngóng
Đông tới lạnh lùng tim nhói đau.

Quãng Nhã:

Kính thầy, tự tại tâm hiền trí
Mến bạn, tự tin dạ thẳng ngay
Học đối, làm thơ thêm kỷ thuật
Gieo vần, đúng luật có bài hay.

Cặp trên: bị lặp chữ "tự"; cụm từ "tự tại tâm hiền trí" nghe cầu kỳ và... hơi khó hiểu.
Cặp dưới: "đúng" (tính từ) không đối "làm" (động từ). "Bài" và "hay" là 2 từ đơn, không đối được với "kỹ thuật" là từ ghép đẳng lập.
Xin bạn lưu ý chính tả: "Kỹ" (thuật) chứ không phải "kỷ".

Xuongrong:

1/
Gò lưng nắn nót bé rèn chữ
Nheo mắt say sưa bà đọc kinh
Say giấc chú mèo bên cánh tủ
Khoanh đuôi con cún cạnh đôi bình.

2/
Xuân đến mơ màng hoa lá thắm
Hạ về lưu luyến sắc hương phai
Thu sang hờ hững lòng trông ngóng
Đông tới lạnh lùng tim nhói đau.

1/ Chỉnh! Tuy nhiên bị lặp chữ "say" (câu 2 & 3).
2/
Cặp trên chỉnh.
Cặp dưới:2 từ đơn "nhói" và "đau" không đối được với động từ ghép đơn lập "trông ngóng".
Bạn lại quên gieo vần.

Mời các bạn tham khảo 2 bài mẫu của TK:

1/
Có sẵn nhiệt tình thì chẳng nói
Không còn thi hứng mới càng làm
Kiên trì cần giữ khi thua bại
Nín nhịn kíp dùng lúc máu tham.

2/
Sao Thu héo hắt rồi lưu luyến
Vẫn gió đong đưa mãi ái tình?
Lấp dạ thi nhân khu tưởng niệm
Chôn lòng chí sỹ cõi u minh!

Tuy nhiên ở 2, "ái tình" đối "lưu luyến"... không đắt!

Thưa các bạn.
Để các bạn khỏi nản, bắt đầu từ ngày mai, Tuti sẽ... sang bài mới. Bạn nào còn cảm thấy chưa thuần thục bài này xin hãy cố gắng tự tập tiếp vậy.

Cảm ơn Tuti đã chữa bài cho cả lớp. TK xin chữa thế này:

Sao Thu héo hắt rồi âu yếm
Vẫn gió đong đưa mãi ái tình?
Lấp dạ thi nhân khu tưởng niệm
Chôn lòng chí sỹ cõi u minh!

Nếu có thể, khi sang bài mới, Tuti mở chủ đề mới vì số bài trong này đã quá nhiều, khó theo dõi.

Cảm ơn hai thầy, thật tình XR không phải quên gieo vần mà không tìm từ sao cho đúng luật , hợp ý . Hai thầy có thể tìm giúp được không? Chẳng hạn trong 2 bài trên của XR thay cụm từ gì cho đúng, để XR ngày càng tiến bộ mà.

xuongrong đã viết:

Cảm ơn hai thầy, thật tình XR không phải quên gieo vần mà không tìm từ sao cho đúng luật , hợp ý . Hai thầy có thể tìm giúp được không? Chẳng hạn trong 2 bài trên của XR thay cụm từ gì cho đúng, để XR ngày càng tiến bộ mà.

TK xin lấy ví dụ sửa 4 câu sau:

Xuân đến mơ màng hoa lá thắm
Hạ về lưu luyến sắc hương phai
Thu sang hờ hững lòng trông ngóng
Đông tới lạnh lùng tim nhói đau.

Nói chung, việc sửa thơ của người khác là rất khó, phải may mắn lắm mới tìm ra được từ đảm bảo ý của người ta. Nếu là của mình thì dễ hơn vì mình có thể thay đổi ý đi chút.

Nếu TK là tác giả, TK sẽ làm như sau. "hoa lá thắm" và "sắc hương phai" thì quá OK rồi, chỉ cần sửa hai câu sau. Trước hết, câu cuối phải vần với "ai", ta sẽ cân nhắc tất cả các từ "ai", "cai", "lai", "mai", "khoai"...

Giả sử TK chọn từ "ai", câu cuối sẽ là

Đông tới lạnh lùng tim nhói ai.

Hiển nhiên là không được, ta sửa lại là

Đông tới lạnh lùng đau nhói ai.

Vậy là câu 4 đã OK. Giờ ta chỉnh lại câu 3. Trước hết lựa chọn từ đối với "đau nhói", nó có thể là "tiếc thương", "ghét hờn", "tách rời", "ngại ngần", "sợ lo"... Cân đối ý nghĩa với từ "hờ hững", ta chọn "ngại ngần". Để đối với "ai", ta chọn "ấy" và toàn bộ 4 câu sẽ là:

Xuân đến mơ màng hoa lá thắm
Hạ về lưu luyến sắc hương phai
Thu sang hờ hững ngại ngần ấy
Đông tới lạnh lùng đau nhói ai.

Tuy nhiên, "đau nhói" đối chưa hay lắm với "ngại ngần", ta sửa thành "đau đớn" vừa đảm bảo lặp lại "ng ng đ đ" vừa nâng mức đau lên chút: "đau đớn" đau hơn "đau nhói". Ta đi đến 4 câu kết quả cuối cùng như sau:

Xuân đến mơ màng hoa lá thắm
Hạ về lưu luyến sắc hương phai
Thu sang hờ hững ngại ngần ấy
Đông tới lạnh lùng đau đớn ai

Các bạn có thể tự sửa theo các bước trên bằng cách dùng các từ khác có vần "ai" cho câu 4

TK đã viết:

TK xin chữa thế này:

Sao Thu héo hắt rồi âu yếm
Vẫn gió đong đưa mãi ái tình?
Lấp dạ thi nhân khu tưởng niệm
Chôn lòng chí sỹ cõi u minh!

Vẫn chưa ổn. Có thể thế này chăng:

Sao Thu héo hắt rồi duyên phận
Vẫn gió đong đưa mãi ái tình?
Lấp dạ thi nhân đài kỷ niệm
Chôn lòng chí sỹ mộ u minh!

Vấn đề cơ bản là chưa biết bài thơ định nói gì, mở đầu ra sao, kết luận thể nào nên cũng khó lựa chọn phương án thể hiện và từ ngữ thích hợp.

Thanks verry much!

Được thầy khen khỉ ta khoái chí
Cũng bỏ công bền bỉ bấy lâu
Tiếc rằng vừa mới cạo râu
Cho nên tay phải... vuốt đầu... trọc lóc