Kiểm soát để những tranh chấp không thành điểm nóngThứ Ba, 28.6.2011 | 07:34 (GMT + 7)Vừa trở về sau Hội thảo quốc tế về an ninh biển ở biển Đông tại Washington do Trung tâm Nghiên cứu chiến lược (CSIS) Mỹ tổ chức, sáng 27.6, trao đổi với Lao Động, Giáo sư Đặng Đình Quý - quyền Giám đốc Học viện Ngoại giao - cho biết:- Hội thảo do một cơ quan nghiên cứu độc lập rất uy tín trên thế giới của Mỹ tổ chức, nên tác động lớn tới dư luận và chính giới ở Mỹ. Hội thảo được tổ chức chỉ vài ngày trước Diễn đàn An ninh khu vực ASEAN (ARF) và sau các sự kiện vừa qua ở biển Đông, nên tập hợp được nhiều học giả gạo cội của Mỹ và cả thế giới.
Hội thảo bộc lộ nhiều điểm mới trong đánh giá của các nước: Phân tích nhiều lập luận trong yêu sách từng bên, cả Trung Quốc (TQ) và nước khác như Việt Nam, Philippines; thứ hai, đã có những chuyển biến về quan điểm các bên: Mỹ lần đầu tiên nói thẳng về đường 9 khúc qua phát biểu của Thượng nghị sĩ John McCain.
Ông McCain nói rõ những mối liên hệ giữa các yêu sách quá đáng của TQ với những thách thức với trật tự trên biển mà Mỹ đang lãnh đạo, ông có nhiều kiến nghị với Chính phủ Mỹ như tính lại vị trí biển Đông trong chiến lược của Mỹ. Cách đề cập này là vừa phải và hoàn toàn nói lên sự thật. Phát biểu của ông McCain hay các quan chức Mỹ khác tại hội thảo cũng là khẳng định các nguyên tắc mà Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates hay Ngoại trưởng Hillary Clinton đã nêu về ứng xử ở biển Đông. Họ chia sẻ quan điểm mới: Biển Đông không chỉ là vấn đề của ASEAN và TQ, mà tất cả các bên có lợi ích sử dụng biển Đông như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Australia đều phải có trách nhiệm giữ gìn an ninh biển ở đó.
Thượng nghị sĩ John McCain tại hội thảo.- Tại hội thảo, tham luận của các học giả TQ có nhiều điểm đáng chú ý. Giáo sư Tô Hạo từ Đại học Ngoại giao TQ nói đường lưỡi bò là thừa kế của lịch sử, thừa nhận có nhiều điểm không rõ ràng về đường lưỡi bò... Quan điểm này là những vấn đề thương thảo giữa các bên và đây là lần đầu tiên một học giả phát biểu tại diễn đàn chính thức như vậy.
Một học giả khác từ Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế Thượng Hải đặt vấn đề nếu đàm phán đa phương, Chính phủ TQ gặp nhiều khó khăn trong nội bộ. Lần đầu tiên phía TQ nêu quan điểm đa phương đó, dù là ý kiến cá nhân nhưng cho thấy nội bộ TQ có nhiều tranh luận về ứng xử với đường lưỡi bò, quy chế của nó, chính sách của TQ ra sao...
´ Các nhà nghiên cứu đã lý giải thế nào về những hành động gần đây của Trung Quốc trên biển Đông? - Ý kiến chung trong hội thảo là nguyên nhân trong nội bộ là chính. Có những nhóm lợi ích của TQ cho rằng TQ phải mạnh mẽ tự tin hơn trong “bảo vệ lợi ích” của họ ở biển Đông. Tác động từ nội bộ, chủ nghĩa dân tộc cực đoan khi bị kích động từ phía 130 triệu công dân mạng TQ đã dẫn đến những hành động như vậy. Nhưng khi thành chính sách lớn thì TQ phải tính lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài, giữa những đòi hỏi ở biển Đông và lợi ích từ việc lấy lòng các nước xung quanh với chủ thuyết phát triển hoà bình, hình ảnh để TQ trở thành cường quốc.
Các hành động vừa rồi đi ngược lại những tính toán lâu dài đó, làm suy giảm hình ảnh TQ phát triển hoà bình và không xưng bá như tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng TQ Lương Quang Liệt mới đây tại Shangrila. Hội thảo này cũng như những phản ứng khác của thế giới sẽ tạo nên tấm gương khiến các nhà hoạch định chính sách TQ phải xem lại hành vi của mình. ASEAN không mong gì hơn là theo chủ thuyết cùng thắng, tất cả các nước có lợi, tốt cho TQ và các nước khác.
´ Hội thảo có đưa ra các khuyến nghị để giải quyết vấn đề biển Đông hay không, thưa ông?- Trong hội thảo, Giáo sư Stein Tonnesson thuộc Viện Nghiên cứu hoà bình quốc tế Oslo (Na Uy) có ý kiến cho rằng TQ là nước lớn, phải tôn trọng luật quốc tế để làm gương cho nước khác, nhất là luật biển. Giáo sư Tonnesson nói TQ đã có quyết tâm chính trị giải quyết các vấn đề biên giới trên bộ với hầu hết các nước láng giềng và vấn đề phân định vịnh Bắc Bộ và hợp tác hai bên Việt Nam - TQ trên vịnh Bắc Bộ là hình mẫu tốt nên áp dụng để giải quyết vấn đề biển Đông.
Theo Giáo sư Tonnesson, TQ muốn khai thác các lợi ích ở biển Đông thì phải đàm phán phân định để khai thác và TQ muốn sử dụng biển Đông như môi trường phát triển hải quân cho mình thì càng phải có quan hệ hữu nghị với các nước xung quanh, đừng làm các nước sợ.
Theo tôi, giải quyết tranh chấp chủ quyền biển Đông không phải chuyện một sớm một chiều, phải kéo dài nhiều thập kỷ, nhiều thế hệ. Quan trọng hiện tại là phải kiểm soát những tranh chấp không thành điểm nóng, không để ảnh hưởng đến hoà bình an ninh khu vực, điều đó không có lợi cho bên nào. Phải củng cố các cơ chế, mà một trong các cơ chế đó bộ Quy tắc ứng xử, khiến các nước ràng buộc hơn, có trách nhiệm, gắn với hình ảnh, giá trị của mình với những điều ký kết. Nếu không có cơ chế đó, không có cam kết chính trị của các bên thì không loại trừ khả năng xấu nhất có thể xảy ra, mà như vậy thì mọi bên đều ảnh hưởng.
- Xin cảm ơn ông.Mỹ Hằng thực hiện
Hân hạnh Chào đón Các Bạn đến với 
