NÓI THÊM VỀ THƠ ĐƯỜNG LUẬT

Thưa các bạn.
Khi hướng dẫn các bạn về "kỹ thuật làm thơ Đường luật", Tuti thường nhắc các bạn rằng, thể thơ này nó yêu cầu rất khắt khe về niêm - luật, rằng làm thơ Đường luật dù chỉ phạm một lỗi kỹ thuật thôi cũng không thể chấp nhận được.
Lý thuyết là như thế, và luôn luôn kèm theo từ "bắt buộc".
Nhưng trên thực tế, thơ Đường, và thơ Đường luật nói chung có nhiều "vấn đề" khá... thú vị.

1) Thất luật:

Hẳn ai cũng biết, nhà thơ nổi tiếng đời nhà Đường: Đỗ Phủ (712 - 770 Công nguyên), được người đương thời tôn là "Thi thánh" (ông Thánh thơ).
Cỡ "Thi thánh" thì làm sao mà thất luật được?
Xin mời các bạn tham khảo 1 bài thơ của ông:

KHÚC GIANG (đệ nhị thủ)

Triều hồi nhật nhật điển xuân y
Mỗi nhật giang đầu tận túy quy.
Tửu trái tầm thường hành xứ hữu
Nhân sinh thất thập cổ lai hy(*).
Xuyên hoa giáp điệp thâm thâm hiện
Điểm thủy thanh đình khoản khoản phi.
Truyền ngữ phong quang cộng lưu chuyển
Tạm thời tương thưởng, mạc tương vi.
------------
(*) Câu này được Bác Hồ trích dẫn vào Di chúc của Người.

(Tuti đặt thơ:

SÔNG KHÚC (bài 2)

Thường ngày chầu vãn, áo cầm vay
Mỗi buổi đầu sông về khướt say.
Rượu chịu chuyện thường đều khắp chốn
Người già bảy chục hiếm xưa nay.
Vờn hoa bươm bướm loanh quanh lượn
Dỡn nước chuồn chuồn thấp thoáng bay.
Nhắn bảo cảnh quan thường đổi khác
Ngắm chơi kẻo nữa tiếc sau này).

Theo đúng luật, ở vị trí chữ "lưu" (câu 7) phải là chữ mang thanh trắc. Thế nhưng nó lại là thanh bằng. Vậy thì "ông Thánh thơ" phạm luật? Đúng thế chứ còn gì nữa.
Chỉ có điều, đã hàng mấy trăm năm nay, người ta cứ thắc mắc, rồi người ta cứ thử thay thế bằng chữ thanh trắc cho đúng luật, nhưng... chẳng có chữ nào hay hơn chữ "lưu" của Thi thánh cả. Thế đấy! Ở đây, Thi thánh đã "hy sinh" luật để "giữ chữ thần" của câu thơ. Đành vậy chứ biết làm sao?
Ấy nhưng bạn nào mà làm thơ Đường luật bị thất luật thì... Tuti "không tha" đâu, trừ khi bạn cũng là... Thi thánh!

Một bài thất luật tiêu biểu khác:

KHÓC CHU ÂN LAI


Cách mạng tiền khu phụ bật tài
Cự tinh ẩn ế ngũ châu ai.
Bôn đằng lệ lãng thao thao dũng
Điếu ngạn (nghiễn) nhân đào cổn cổn lai.
Thịnh đức tại dân trường bất một
Phong công thùy thế cửu di khôi.
Trung thành dữ nhật đống huy diệu
Thiên bất năng tử, địa nan mai.

(Ngày 13 tháng Giêng năm 1976)
Quách Mạt Nhược.

Vâng, Quách Mạt Nhược là nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc thế kỷ XX.

2) Phá cách:

Vì niêm luật quá chặt chẽ nên nhiều khi nó... bóp nghẹt ý thơ. Thế nên đã có nhiều người chơi "phá cách".
Đây là Bà chúa thơ Nôm:

KHÓC TỔNG CÓC

Chàng cóc ơi, chàng cóc ơi!
Thiếp bén duyên chàng có thế thôi
Nòng nọc đứt đuôi từ đấy nhé
Ngàn vàng khôn chuộc dấu bôi vôi.

Câu đầu chỉ có 6 chữ.
v.v...

Các bạn "nhà thơ" Nhất Chi Mai.
Chỉ khi nào các bạn thật giỏi thơ Đường luật thì hãy... thất luật và phá cách nhé.

Cám ơn Tuti !

Tuti nói về thơ đường luật thật hay. Ngưỡng mộ