Thành công của một xã hội phụ thuộc phẩm chất người lãnh đạo

Giáo sư Roger B. Myerson:

“Thành công của một xã hội phụ thuộc phẩm chất người lãnh đạo”

Bài đăng trên Sài Gòn Tiếp Thị Ngày 14.11.2012, 10:20 (GMT+7)

SGTT.VN - Trong khuôn khổ chuỗi sự kiện “Cầu nối – cuộc đối thoại hướng đến văn hoá hoà bình” tổ chức lần thứ tư tại Đông Nam Á, giáo sư Roger B. Myerson (giải Nobel Kinh tế 2007) đã có chuyến thăm Việt Nam ba ngày từ 14.11.


Trước chuyến đi, ông đã trao đổi một vài ý kiến với phóng viên Sài Gòn Tiếp Thị qua email. Xin giới thiệu với bạn đọc.

Thưa giáo sư, có bao giờ ông áp dụng lý thuyết trò chơi và lý thuyết thiết kế cơ chế (*) trong cuộc sống? Những hiểu biết về các lý thuyết này có giúp ông đưa ra được những quyết định tốt hơn khi ông phải lựa chọn?

Nghiên cứu của tôi về lý thuyết trò chơi và lý thuyết thiết kế cơ chế dạy tôi hai điều rất hữu dụng trong cuộc sống hàng ngày. Điều thứ nhất là từ lý thuyết trò chơi, rằng khi anh tương tác với những người khác, luôn cố xem xét tình huống từ góc nhìn của họ. Điều thứ hai là từ lý thuyết thiết kế cơ chế, đôi lúc người ta phải trả phí để có được sự tin tưởng của người khác.

Lý thuyết thiết kế cơ chế có thể được mô tả là nghệ thuật của sự tạo dựng các thể chế đồng thoả động cơ cá nhân với các mục tiêu xã hội chung. Điều này có nghĩa là lý thuyết này giúp xây dựng thể chế ít tồn tại những điều xấu, chẳng hạn như tham nhũng?

Bài học cơ bản của thiết kế cơ chế đôi lúc là thế. Khi người ta có các thông tin khác nhau và không thể quan sát nhau mọi lúc, những thứ xấu xa như sự nghi ngờ và tham nhũng không thể nào được loại trừ hoàn toàn, vì vậy chúng ta cần phải nghĩ đến việc làm sao để các phí tổn thu nhỏ hết mức. Lý thuyết này đã được áp dụng để giải quyết các vấn đề của việc tổ chức đấu giá ở Mỹ và nhiều nước. Sự ứng dụng trải rộng từ đấu giá băng tần điện thoại đến cả đấu giá quảng cáo trên các website cá nhân. Tôi hy vọng rằng lý thuyết thiết kế cơ chế một ngày nào đó sẽ được ứng dụng để thiết kế các quy định ngân hàng tốt hơn, nhưng công việc này mới chỉ bắt đầu.

Ông sẽ có bài nói chuyện về “Sự lãnh đạo, nền dân chủ, và chính quyền địa phương” ở đại học Ngoại thương Hà Nội vào ngày 15.11. Ông có thể tiết lộ đôi chút về nội dung bài nói chuyện này? Làm thế nào lý thuyết thiết kế cơ chế ứng dụng được vào sự lãnh đạo, nền dân chủ, và chính quyền địa phương?

Là một nhà lý luận kinh tế, tôi đã cống hiến nhiều năm tháng trong cuộc đời mình để cố gắng tìm hiểu điều gì là nền tảng cốt yếu của một xã hội thịnh vượng bền vững. Những từ ngữ nêu trong chủ đề của bài nói chuyện tóm tắt một số yếu tố mà tôi tin là cốt yếu. Sự thành công của bất kỳ xã hội nào cũng phụ thuộc phẩm chất của những người lãnh đạo mà chính xã hội đó tin tưởng, cả với lãnh đạo cộng đồng địa phương và lãnh đạo quốc gia. Tôi sẽ bàn về việc làm thế nào lý thuyết kinh tế có thể giúp chúng ta hiểu biết rõ hơn về những điều tạo nên một nhà lãnh đạo thành công.

Giáo sư Roger B. Myerson (61 tuổi) hoàn tất nghiên cứu tiến sĩ về toán học ứng dụng ở đại học Harvard với công trình nghiên cứu lý thuyết các trò chơi hợp tác. Ông có 25 năm giảng dạy tại trường quản lý Kellogg của đại học Northwestern và hầu hết các nghiên cứu giúp ông đạt giải Nobel (2007) được thực hiện ở đây. Từ năm 2001 đến nay, ông là giáo sư kinh tế của đại học Chicago. Công trình gần đây nhất của ông là dân chủ hoá đặt ra các vấn đề then chốt nào về chính sách của Mỹ ở Iraq.

Dân chủ thể hiện ở bất cứ hệ thống nào mà trong đó các nhà lãnh đạo có thể có được nhiều trọng trách hơn, khi họ chiếm được sự tín nhiệm và sự chấp thuận của số đông trong xã hội. Mối quan hệ giữa chính quyền địa phương các cấp và chính phủ có tầm quan trọng sống còn trong bất cứ xã hội nào. Tôi cho rằng các xã hội thành công dựa trên tương tác tích cực giữa các hoạt động chính trị địa phương và trung ương, vốn có thể làm tăng nguồn cán bộ lãnh đạo cấp địa phương và cấp quốc gia, những người có danh tiếng tốt trong việc chi tiêu công quỹ một cách có trách nhiệm để cung cấp dịch vụ công cho nhân dân.

Ông trông đợi gì từ những người đến nghe bài nói chuyện của ông ở Việt Nam?

Tôi cố gắng phát triển lý thuyết xã hội từ quan điểm toán học rất tổng quát, nhưng chắc chắn quan điểm của tôi được hình thành dựa trên các trải nghiệm của chính tôi, một người Mỹ. Khi những người ở các quốc gia khác thảo luận về các ý kiến này, tán đồng vài điểm và không tán đồng vài điểm khác, phản hồi của họ sẽ giúp tôi có cái nhìn rộng hơn về các vấn đề của các xã hội ở mọi nơi. Việt Nam là một đất nước rất khác với đất nước của tôi, dù chúng ta cùng có liên hệ đến một sự kiện lịch sử xung đột đáng buồn, nhưng tôi mong đợi học hỏi được nhiều từ các thảo luận với sinh viên Việt Nam về các lý thuyết xã hội và các vấn đề thực tiễn của hai nước chúng ta.

Mai Hương

Bốn chủ nhân giải Nobel đến Việt Nam

Trong khuôn khổ chương trình “Cầu nối – cuộc đối thoại hướng đến văn hoá hoà bình”, tiếp sau giáo sư Myerson sẽ có ba chủ nhân giải Nobel khác đến Việt Nam: giáo sư người Đức Harald zur Hausen (giải Nobel Y học 2008), hai giáo sư người Mỹ là Douglas D. Osheroff (Nobel Vật lý 1996) và Harold W. Kroto (Nobel Hoá học 1996). Ngoài ra, trong chuỗi sự kiện còn có các bài nói chuyện của giáo sư Ngô Bảo Châu và giáo sư Romano Prodi, đặc phái viên Liên hiệp quốc, cũng là cựu thủ tướng Ý, cựu chủ tịch Uỷ ban châu Âu.

Chương trình “Cầu nối – cuộc đối thoại hướng đến văn hoá hoà bình” được tổ chức luân phiên hàng năm ở Malaysia, Philippines, Campuchia, Thái Lan, và sẽ tiếp tục được mở ở các quốc gia thành viên ASEAN trong các năm tới. Chương trình được tổ chức bởi International Peace Foundation có trụ sở tại thủ đô Vienna của Áo. Tại Việt Nam, các bài nói chuyện và đối thoại trong chương trình lần thứ tư được tổ chức ở Hà Nội hoặc TP.HCM đến tháng 3.2013, mở cửa miễn phí cho công chúng tham dự. Thông tin chi tiết về chuỗi sự kiện nói trên và thể lệ đăng ký tham dự có thể xem tại http://peace-foundation.net/.

(*) Lý thuyết thiết kế cơ chế là một phương pháp giúp chứng minh cơ chế nào, trong số tất cả các cơ chế có được, mang đến kết quả tối ưu. Lý thuyết thiết kế cơ chế mang đến hiểu biết sâu sắc về việc tại sao nhiều tổ chức và nhiều doanh nghiệp được hình thành theo cách hiện có, hay khi nào những cấu trúc này được thiết kế giúp con người tin tưởng nhau hơn trong khi họ có những thông tin khác nhau. Giáo sư Myerson đã phát hiện một mối liên kết nền tảng giữa sự phân phối được thực hiện và các chuyển giao tiền tệ cần thiết để thúc đẩy các bên có nhiều thông tin cung cấp thông tin của mình một cách trung thực.