Tập Đối: Làm Câu Đối Có Gieo Vần

- Thầy giáo ra bài càng hấp dẫn;
- Học trò tập đối rất hăng say.

- Bắt tay vào việc, theo guồng máy;
- Buộc cẳng chói chân, ấy khỏi cày.

- Suy đi tính lại rồi nhăn trán;
- ngẩm tới nghĩ lui phải nhíu mày.

- Trí thức mải mê đau nhức óc;
- Nông dân chăm chỉ mỏi nhừ tay.

Xuongrong:
- Thầy giáo ra bài càng hấp dẫn;
- Học trò tập đối rất hăng say. Chỉnh.

Bạn ra câu đối đầu tiên, và bạn đã đặt vần "say". Câu đối của bạn khá hay!

- Kỷ niệm ùa về nhòe lệ chát;
- Niềm đau bất chợt nghẹn môi cay. (S).

"Kỷ niệm" là danh từ ghép đẳng lập; "ùa về" là động từ ghép đơn lập. Trong khi đó, "niềm" và "đau" là 2 từ đơn, "bất chợt" là tính từ ghép đơn lập, nên chúng không thể đối nhau.

Như Khúc Tâm Tình:
- Bắt tay vào việc, theo guồng máy;
- Buộc cẳng chói chân, ấy khỏi cày. (S).

"Bắt tay" được xem là động từ ghép đơn lập, "việc" là danh từ, trong khi "buộc cẳng trói chân" được coi là thành ngữ 4 âm tiết, chúng không thể đối với nhau được; "theo" là động từ, nhưng "ấy" không phải động từ. "Guồng máy" là danh từ ghép đơn lập, trong khi "khỏi" và "cày" là 2 từ đơn ("cày" là động từ) chúng không đối nhau. Câu này chỉ đúng "vần" thôi.
Bạn lưu ý chính tả: trói (động từ), chứ không phải chói (mắt), tính từ.

- Suy đi tính lại rồi nhăn trán;
- ngẩm tới nghĩ lui phải nhíu mày. Chỉnh.

Và gieo vần tốt. Xin bạn lưu ý chính tả: "ngẫm (nghĩ)" chứ không phải "ngẩm".

TK:
Thèm học, đuổi đi không động cẳng
Chán hành, giữ lại chẳng đưa tay
Học tiên học lễ, điều ăn ở
Hành hậu hành văn, lẽ dở hay

Chẳng hiểu TK làm câu đối hay làm thơ đây?

Menthuong:
- Trí thức mải mê đau nhức óc;
- Nông dân chăm chỉ mỏi nhừ tay. Chỉnh.

Và bạn đã gieo vần tốt.

Thưa các bạn.
Tuti nhận thấy rằng, việc làm câu đối có gieo vần là KHÔNG KHÓ đối với các bạn, vậy Tuti xin phép "đi nhanh" tí nữa. Chúng ta sẽ "nâng cấp" bài học:

Vẫn là làm câu đối có gieo vần, nhưng mỗi người tự làm 2 cặp riêng (không lệ thuộc vào người khác), giống như 4 câu TK làm trên đây:

1) Thèm học, đuổi đi không động cẳng
2) Chán hành, giữ lại chẳng đưa tay
3) Học tiên học lễ, điều ăn ở
4) Hành hậu hành văn, lẽ dở hay.

Nhưng xin các bạn chú ý có một yêu cầu hơi khó bắt buộc phải theo. Đó là LUẬT BẰNG TRẮC.
Xin các bạn ôn lại Quy tắc 5.
Vấn đề ở đây là, bằng-trắc của cặp câu thứ 2 BỊ LỆ THUỘC vào bằng-trắc của cặp câu thứ nhất.
Để cho dễ hiểu, Tuti xin... vắn tắt:

Nếu ta xếp 2 cặp liền nhau (như TK đã làm) thành 4 câu và đánh số từ trên xuống dưới (1, 2, 3, 4) thì:
* nếu chữ thứ 2 của câu 2 mang thanh nào (bằng hay trắc) thì chữ thứ 2 của câu 3 cũng phải mang thanh đó.
Thí dụ trong 2 cặp câu của TK, chữ thứ 2 của câu 2 là "hành" (thanh bằng) nên chữ thứ 2 của câu 3 là "tiên", cũng thanh bằng, đúng rồi.
* ngược lại nếu chữ 2 của câu 2 là thanh trắc thì chữ thứ 2 của câu 3 cũng phải là thanh trắc.
* còn các chữ khác trong bộ 2-4-6 thì cứ triển khai theo đúng quy định ở Quy tắc 5.
Và nhớ phải gieo vần.
Xin các bạn lưu ý: Tuti đánh số là để các bạn dễ theo dõi, chứ khi thực tập, các bạn không cần phải đánh số, mà cứ làm giống như cách TK làm trên đây là được.
Chúc các bạn thành công.

Thói đời:

- Đương chức ngày ngày đông kẻ tới;
- Sắp về buổi buổi mọi người lui.

- Giầu sang đâu ngó ai bè bạn;
- Đói khó chẳng màng kẻ hụt hơi.

- Đêm đêm làm bạn cùng vi tính;
- Sáng sáng lướt mình dưới biển khơi.

- Cuộc sống bộn bề bao tính toán;
- Niềm vui hồ hởi mãi đi bơi.

Menthuong:
- Đương chức ngày ngày đông kẻ tới;
- Sắp về buổi buổi mọi người lui. (1)

- Giầu sang đâu ngó ai bè bạn;
- Đói khó chẳng màng kẻ hụt hơi. (2)

Bạn gieo vần tốt, luật bằng-trắc chính xác, nhưng cả 2 cặp đều đối không chỉnh.
(1): "đương chức" là danh từ ghép đơn lập, trong khi "sắp" & "về" chỉ là 2 từ đơn, mà "về" là động từ. Nếu bạn đổi "sắp về" thành "về hưu" có lẽ chỉnh hơn.

(2): "bè bạn" vừa là từ láy âm, vừa là danh từ ghép đơn lập, trong khi "hụt" và "hơi" là 2 từ đơn và chúng không phải là từ láy âm.

Như Khúc Tâm Tình:
- Thanh bần an phận không ai thích;
- Phú quí bôn ba lắm kẻ ham. (1)

- Vung phí tài cao khi tột đỉnh;
- Giữ gìn đạo đức mỗi việc làm. (2)

Cả 2 câu đều không chỉnh. Nhưng (1) có thể tạm chấp nhận. Tuy nhiên, nếu gặp... người khó tính (như Tuti chẳng hạn) thì sẽ không "chịu" cho "an phận" và "bôn ba" đối nhau, vì "bôn ba" là từ láy âm, mà "an phận" thì không phải thế (mặc dù chúng đều là tính từ ghép).
(2): "Vung" & "phí" là 2 từ đơn mà "giữ gìn" là động từ ghép đơn lập + láy âm; "đạo đức" là tính từ ghép đẳng lập (không phải là từ láy âm) mà "tài cao" là tính từ ghép đơn lập; "tột đỉnh" là tính từ, "việc làm" là danh từ, chúng không thể đối nhau!

Luật bằng-trắc chính xác và gieo vần tốt.

Tuti xin chúc Như Khúc Tâm Tình cùng các cháu có một kỳ nghỉ vui vẻ, thoải mái.

Xuongrong:
- Đêm đêm làm bạn cùng vi tính;
- Sáng sáng lướt mình dưới biển khơi. (1)

- Cuộc sống bộn bề bao tính toán;
- Niềm vui hồ hởi mãi đi bơi. (2)

Vâng, cũng giống như 2 bạn trên, bạn gieo vần tốt và giữ được luật bằng-trắc chính xác. Nhưng cả 2 cặp đối đều không chỉnh. "Biển khơi" không thể đối "vi tính", "đi bơi" không thể đối "tính toán" vì chúng KHÁC NHAU về từ loại, bạn có nhận thấy điều đó không? Hơn nữa ở (2) có chữ "tính" trùng với (1).
Tuti xin bạn đừng "đánh dấu" (tô màu) cho chữ nữa.

Tuti mời các bạn tiếp tục tập theo cách này và hy vọng các bạn không... chán.

Tuti đã viết:

Tuti không hiểu sao mọi người lại bỏ dở việc học?
Biết sao được, Tuti đã cố gắng hết mình nhưng có lẽ bài học vẫn không hấp dẫn.
Thôi thì... mong các bạn thông cảm, vì Tuti không phải nhà sư phạm.

Ôi, Tuti đừng nghĩ thế, có lẽ mọi người có việc riêng gì đó thôi. Riêng XR mấy bữa giờ bị ốm, hơn nữa lúc này công việc quá bận rộn, nên đầu óc chưa tập trung . Tuti đừng nãn, học trò sẽ nãn theo đó, XR sẽ cố gắng tiếp tục mà.

xuongrong đã viết:

Ôi, Tuti đừng nghĩ thế, có lẽ mọi người có việc riêng gì đó thôi. Riêng XR mấy bữa giờ bị ốm, hơn nữa lúc này công việc quá bận rộn, nên đầu óc chưa tập trung . Tuti đừng nãn, học trò sẽ nãn theo đó, XR sẽ cố gắng tiếp tục mà.

Không, Tuti không hề nản! Mà là Tuti đang cố nghĩ xem làm cách nào cho bài học dễ hiểu và hấp dẫn hơn thôi.
Ôi phải chi ngày xưa Tuti học sư phạm thì bây giờ đâu đến nỗi...

TK đã viết:

Hì hì, ở trên miền núi, các thầy cô giáo còn phải đến nhà vận động học sinh đi học. Những học sinh nào bé, thầy cô giáo còn phải bế, cõng học sinh tới trường. Mong rằng Tuti có được cái tinh thần kiên trì vì học sinh thân yêu ấy!

Ừ nhỉ, Tuti cũng thích... bồng
Trên lưng thì để cõng... xuongrong.
Doiuyenuong cắp bên tay phải
Như Khúc Tâm Tình tay trái.
Xong!
(ì ạch bước vào lớp).

Tuti đã viết:

Ừ nhỉ, Tuti cũng thích... bồng
Trên lưng thì để cõng... xuongrong.
Doiuyenuong cắp bên tay phải
Như Khúc Tâm Tình tay trái.
Xong!
(ì ạch bước vào lớp).

Kẻ thiếu đã đành buồn
Người thừa sao cũng khổ?
Ôi, những gì phải cố
Nó mới khó làm sao!

Em trả bài ạ. Em xin phép ghép hai bài 6 và 7 trong bài làm này nhé.

Giữa trời lơ lửng đám mây trôi
Dưới nước tung tăng đàn cá nhảy
Chấp chới trên không chim én liệng
Bồng bềnh trong gió tóc tơ bay.

Mai Hoa đã viết:

Em trả bài ạ. Em xin phép ghép hai bài 6 và 7 trong bài làm này nhé.

Giữa trời lơ lửng đám mây trôi
Dưới nước tung tăng đàn cá nhảy
Chấp chới trên không chim én liệng
Bồng bềnh trong gió tóc tơ bay.

Tuti chỉ đề nghị bạn học bài 6 thôi mà bạn lại ghép 2 bài vào nhau để... đi tắt, nên bị... hư đường hư bột rồi. Xin bạn vui lòng học kỹ lại bài 6, trong đó việc bạn cần phải tập là làm 2 cặp câu đối, mà 2 cặp này có vần với nhau.
4 câu trên đây bạn làm không đúng.
Tuti mong được chấm bài tập mới của bạn.

Hihi, hôm nay em đọc kỹ lại bài học mà vẫn không hiểu bài.
Nếu theo đúng các ví dụ ở trên thì bài của em phải đúng chứ nhỉ.( Vì em theo đúng cách gieo vần trong bài của bác TK :

"Thèm học, đuổi đi không động cẳng
Chán hành, giữ lại chẳng đưa tay
Học tiên học lễ, điều ăn ở
Hành hậu hành văn, lẽ dở hay"

Còn nếu cặp thứ hai phải đối đúng theo từ loại của cặp thứ nhất, em xin sửa lại:
Giữa trời lơ lửng đám mây trôi
Dưới nước tung tăng đàn cá nhảy

Trên không chấp chới chim én liệng
Trong gió bồng bềnh tóc tơ bay


Bài tập của em chỉ khác mỗi thanh ở từ " nhảy " thôi ạ.Còn nếu hiểu hai từ cuối của mỗi cặp bắt vần với nhau thì em xin được sửa lại bài trên như sau:

Giữa trời lơ lửng đám mây bay
Dưới nước tung tăng đàn cá nhảy


Chấp chới trên không chim én liệng
Vi vu trong gió cánh diều nghiêng.

Mà nếu tất cả theo vần "ay" cả thì em xin sửa lại:

Giữa trời lơ lửng đám mây bay
Dưới nước tung tăng đàn cá nhảy

Trên má ngập ngừng nước mắt chảy
Trong hồ lấp lánh ánh trăng lay

À, mà em thấy theo link của bài 6 và bài 7 thì nội dung giống hệt nhau luôn ạ.

Hình như em hơi hơi hiểu một tẹo roài. Bài làm cuối cùng của em cùng theo vần"ay" thì có lẽ đúng. Nhưng tất cả đều theo một vần vậy thì em thấy khó thật đấy.Em có thể theo được vần, đối các chữ với nhau, nhưng giữa các câu chẳng có liên hệ gì với nhau hết.

Mai Hoa đã viết:

Hình như em hơi hơi hiểu một tẹo roài. Bài làm cuối cùng của em cùng theo vần"ay" thì có lẽ đúng. Nhưng tất cả đều theo một vần vậy thì em thấy khó thật đấy.Em có thể theo được vần, đối các chữ với nhau, nhưng giữa các câu chẳng có liên hệ gì với nhau hết.

Mai Hoa thân mến.
Tôi thấy bạn hình như chưa đọc kỹ phần hướng dẫn của bài 6 (ngay trên đầu trang này). Tôi "photo" lại để bạn tiện theo dõi:

Thưa các bạn.
Bắt đầu từ hôm nay, chúng ta... "nâng cấp" bài học: làm câu đối có gieo vần.
Bạn nào có câu đối sớm nhất, được phép đặt vần. Các bạn có bài sau buộc phải đặt câu theo vần đã có, nếu bạn đã có câu đối rồi mà không đúng vần, bạn phải làm lại. Thí dụ bạn đầu tiên ra câu:

- Lom khom dưới núi tiều vài chú;
- Lác đác bên sông rợ mấy nhà.

thì chữ "nhà" được coi là vần. Các bạn khác làm sau buộc phải theo vần này.
Thí dụ:

- Ao sâu nước cả khôn chài cá;
- Vườn rộng rào thưa khó đuổi gà.

Nếu bạn đã lỡ có câu "Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt; Ngõ trúc quanh co khách vắng teo" (sai vần) thì bạn phải bỏ và làm câu khác theo vần "nhà".

Tất nhiên câu đối của các bạn sau không cần theo ý của bạn ra đầu tiên (nghĩa là cứ làm theo ý riêng), nhưng vần thì phải theo.

Yêu cầu của bài này là làm 2 cặp câu đối có gieo vần. Vì trước đây đông người học nên trong lớp mỗi bạn làm 1 cặp, nhưng giờ bạn học một mình thì bạn chịu khó tự làm cả 2 cặp. Bạn rõ rồi chứ?
Theo đó, 4 câu ghép lại thực chất là 2 cặp câu đối.
Giờ ta cùng xem lại bài của bạn:

Giữa trời lơ lửng đám mây trôi
Dưới nước tung tăng đàn cá nhảy

Chấp chới trên không chim én liệng
Bồng bềnh trong gió tóc tơ bay.

Bạn vui lòng xem lại cặp câu trên (tôi tô đậm) có phải là cặp câu đối bình thường như bạn đã từng tập ở phần trước không? Rõ ràng là không phải, đúng không nào? Và bạn có gieo vần đâu?
Với bài của TK, bạn có thấy rõ chúng là 2 cặp câu đối đây không?:

Thèm học, đuổi đi không động cẳng;
Chán hành, giữ lại chẳng đưa tay.

Học tiên học lễ, điều ăn ở;
Hành hậu hành văn, lẽ dở hay.

Tuti chân thành đề nghị bạn xem kỹ phần bài giảng tôi đã trích lại nhé. Hy vọng bạn sẽ thực tập tốt, sau đó chúng ta sẽ bàn đến bài 7.
Thân mến.

Em cũng đang cố gắng đây.Vấn đề là có lẽ em vẫn chưa hiểu thế nào là một câu đối bác ạ. ( Điều này có thể giải thích được vì em cũng mới thử đối có vài câu trong mấy bài tập trên thôi chứ từ trước em cũng chưa từng xem hay tìm hiểu qua.Em nói vậy để mong bác sẽ kiên nhẫn giúp em nhé.Bác cứ hình dung một đứa trẻ chưa thể có khái niệm về số đếm và bác dạy nó 1 cộng với 1 thì phải bằng 2.Đương nhiên là thế, nhưng trong đầu nó chưa thể có sẵn sự hiểu biết để hiểu một điều đơn giản như vậy.)

Em lấy sẵn một cặp câu đối trong bài trước để làm bài tập này. Em hi vọng mình sẽ tiến bộ hơn trước.

Từ buổi em đi lòng trống trải
Quanh năm anh đợi dạ phân vân.

Em trả bài bằng cặp:

Bác đứng tìm từ ra vế đối
Em ngồi ghép chữ được đôi vần.

Giờ em có học lại từ bài 1 có lẽ cũng không giúp em được mấy đâu.Vì theo em hiểu trong bài học thì các từ loại phải đối với nhau, các thanh cũng đối nhau ( nếu ko thể thì theo luật 2-4-6), các từ láy đối với nhau.Nhưng em đọc chẳng thấy nói đến các ý cũng phải đối nhau nữa và phải tạo ra một ý nghĩa nào đó cho câu đối . Vì thế em cứ lấy trên đối với dưới, nước đối với trời , đại loại thế.Ví dụ câu:

Giữa trời lơ lửng đám mây trôi
Dưới nước tung tăng đàn cá nhảy.

Em dùng: Giới từ: giữa>< dưới, Danh từ: trời>< nước, từ láy: lơ lửng>< tung tăng( em sai về từ loại), danh từ: đám mây>< đàn cá, động từ: trôi>< nhảy

và bác nói không phải là một cặp câu đối nhau .Chính vì thế em mới không hiểu, em không biết mình sai ở đâu.Và giờ em có đọc đi đọc lại em cũng không thể vỡ thêm ra được điều gì nữa.Do vậy em mới nhờ bác giúp em hiểu thêm.


Và bài làm của em là để bắt vần với cặp câu:

- Thầy giáo ra bài càng hấp dẫn;
- Học trò tập đối rất hăng say.

Thì em làm:

Giữa trời lơ lửng đám mây trôi
Dưới nước tung tăng đàn cá nhảy.

Cặp này bác bảo sai, không phải là câu đối.Nhưng về cách gieo vần em cũng bị sai luôn ạ và sai như thế nào.

và cặp:

Chấp chới trên không chim én liệng
Bồng bền trong gió tóc tơ bay.

Thì em cũng chẳng hiểu em gieo vần sai ở đâu nữa.
(Em cứ nghĩ từ " nhảy" và " bay" là theo đúng vần với từ " say" cơ ạ )

Hihi, em đi kiếm vốn đã nhé, sau em sẽ quay lại học tiếp.Em cám ơn bác nhiều!

Theo tôi, bạn Mai Hoa cứ mạnh dạn làm những bài thơ, câu đối... của riêng mình. Mọi người vào đọc rồi sửa cho.

Tôi xem qua mấy câu bạn làm cũng "ngon lành cành đào" ra phết rồi đấy chứ!