Những khủng ngư trong lòng biển Đông

Những ‘khủng ngư’ trong lòng biển Đông

5:21 PM, 05/07/2011

(ĐVO) Biển Đông của Việt Nam là nơi tồn tại và sinh sống của những sinh vật khổng lồ, mà sự kỳ bí của chúng khiến người đời phải tôn thờ, đặt ra các huyền thoại cũng như bị ám ảnh bởi nỗi khiếp sợ...

Linh khí cá Ông

Ở Việt Nam, chuyện xác “cá Ông” khổng lồ nặng nhiều tấn dạt vào bờ biển, được nhân dân chôn cất và thờ cúng không phải là chuyện hiếm gặp. Gần đây nhất là vào đầu tháng 7, ngư dân Ninh Thuận đã phát hiện một xác cá Ông chết nổi trên mặt nước. Sau khi kéo vào bờ, xác cá đã được chôn theo tục lệ địa phương.

Tục thờ cá Ông là một tín ngưỡng dân gian được lưu truyền từ nhiều đời nay ở vùng duyên hải miền Trung và miền Nam Việt Nam. Trong quan niệm của dân miền biển, cá Ông chính là hiện thân của thần Nam Hải, một vị thần phù hộ ngư dân khi hành nghề trên biển.

Đã thành lệ từ thời Gia Long, mục đích của tục thờ cá Ông là để cầu an cho thuyền chài ra khơi đánh cá và mong được những mẻ cá lớn.

Theo lệ, khi dân chài phát hiện cá Ông mắc cạn – còn gọi là "Ông lụy" thì phải có bổn phận chôn cất và để tang Ông như cha mẹ mình. Xác cá được mai táng trong đụn cát gần biển. Theo quan niệm của tục thờ cá Ông, cá Ông lụy và trôi dạt vào làng nào, phúc đến làng đó. Hàng năm ngư dân chọn ngày "Ông lụy" làm lễ cúng giỗ theo nghi thức Nghinh Ông.


Trên phương diện khoa học, cá Ông chính là cá voi, một loài động vật có vú khổng lồ sống trong đại dương. Cá Ông dạt vào vùng bờ biển Việt Nam thuộc về nhiều loài cá voi khác nhau, thường gặp nhất là cá Ông xám và cá Ông chuông.

Trong đó, cá Ông xám chính là cá voi lưng xám, có tên khoa học là Balaenoptera physalus. Trôi dạt trên khắp các đại dương, chúng là một trong những loài động vật lớn nhất hiện diện trên trái đất với chiều dài có thể đạt trên 20m và nặng hàng chục tấn.

Cá Ông chuông (Pseudorca crassidens) là một loài cá heo đầu tròn có kích thước khiêm tốn hơn nhiều, với chiều dài tối đa đạt đến 6m, cân nặng 2.000 kg. Chúng phân bố ở vùng biển vịnh Hạ Long, Khánh Hòa, Côn Đảo của Việt Nam.

Huyền thoại về "nàng tiên cá"

Vùng biển Việt Nam cũng là nơi sinh sống của một loài động vật có vú khổng lồ khác là dugong, còn gọi là cá cúi hay bò biển (tên khoa học là Dugong dugon). Chúng cũng được mệnh danh là “nàng tiên cá” hay “ngư nhân” do có hai vây nằm ngang như hai cánh tay, có thể dùng để bồng con bú như con người.

Tương truyền, tiếng kêu của dugong được các thủy thủ phương Tây ví như tiếng hát của nàng tiên cá. Họ rất sợ tiếng kêu này vì quan niệm từ xa xưa cho rằng ai nghe thấy tiếng hát của nàng tiên cá sẽ bị mê hoặc và không bao giờ còn có thể quay lại đất liền nữa.


Mặc dù được mệnh danh là “nàng tiên cá”, nhưng dung nhan của dugong sẽ khiến nhiều người thất vọng với hình dáng mập mạp và thô kệch của mình. Những nằng tiên cá bồ tượng này có thể dài tới 3m, trọng lượng trung bình 250-300kg, có thể đạt đến 600kg. Hiền lành và rất chậm chạp, chúng dành phần lớn thời gian trong ngày để gặm cỏ biển ở những vùng nước nông.

Tại Việt Nam, dugong được tìm thấy ở vùng biển Côn Đảo và Phú Quốc với một số lượng rất ít, chỉ trên 100 cá thể. Dù nhà nước đã có những chương trình bảo vệ, số phận của loài động vật này vẫn đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi tình trạng ô nhiễm môi trường và nạn săn bắt trộm để lấy thịt.

Nỗi ám ảnh về "sát thủ" biển khơi

Cá mập trắng lớn (Carcharodon carcharias), một loài cá ăn thịt nổi tiếng hung dữ và nguy hiểm cũng sinh sống trong vùng biển của Việt Nam. Theo ghi nhận của các nhà khoa học, chúng thường xuất hiện ở khu vực Trường Sa, Côn Đảo, ngoài khơi các tỉnh Khánh Hòa, Bình Thuận, Bình Định, Phú Yên…

Cá mập trắng là loài có kích thước lớn, thường gặp có chiều dài 2 - 6 m, nhiều con đến 8m. Bản tính rất hung dữ, chúng bơi với tốc độ rất nhanh để săn con mồi là cá và các động vật lớn, có khi là cả con người và ghe thuyền nhỏ. Đặc biệt, những tên sát nhân biển cả này có khả năng đánh hơi thấy mùi máu từ cách xa hàng cây số.


Thường hoạt động ngoài khơi xa, đôi khi chúng cũng vào gần bờ để tìm mồi.. Tại Việt Nam, nhiều trường hợp người tắm biển và ngư dân bị cá mập tấn công đã được ghi nhận trong thời gian gần đây.

Cá mập trắng là nỗi khiếp sợ của con người, nhưng ngược lại, con người chính là kẻ đe dọa số một tới sự sinh tồn của chúng. Vây cá mập được coi là một món cao lương mỹ vị nên khi bắt được loài cá này, nhiều ngư dân chỉ cắt lấy bộ vây và bỏ hết phần còn lại.

Ngư dân tại một số địa phương ở Việt Nam có nghề săn bắt cá mập ở biển khơi đã làm cho số lượng của chúng ngày càng ít đi.


Bên cạnh ‘sát thủ’ biển khơi, biển Đông cũng là nơi sinh sống của một loài cá khổng lồ có họ hàng gần với cá mập, nhưng hoàn toàn hiền lành và vô hại. Đó là cá nhám voi (Rhincodon typus), một loài cá có thân hình rất lớn, có thể dài tới 20m, nặng 14 tấn.

Trái ngược với người anh em khát máu, thức ăn của cá nhám voi là các loài động vật nổi và cá nhỏ, được chúng nuốt vào bụng sau khi lọc dòng nước từ miệng qua mang. Bơi lội rất chậm, đôi khi chúng bơi vào vùng gần bờ và sóng đẩy dạt vào mắc cạn trên bãi cát. Ngư dân tại nhiều địa phương cũng chôn cất loài cá này theo tục lệ thờ cá Ông.

Ở Việt Nam, cá nhám voi phân bố trên vùng biển các tỉnh Hải Phòng, Nam Hà, Khánh Hòa, Bình Thuận, Vũng Tàu… Chưa được nghiên cứu nhiều, chúng vẫn là một ẩn số đối với các nhà khoa học.

Quốc Lê