Trung Quốc: Kẻ bắt nạt ở Biển Đông

Trung Quốc: Kẻ bắt nạt ở Biển Đông

Bài đăng trên Nghiên cứu Biển Đông Thứ sáu, 10 Tháng 8 2012 14:33

Các yêu sách rộng lớn của Trung Quốc ở Biển Đông không có cơ sở pháp lý và Mỹ là cường quốc duy nhất có đủ sức mạnh để đáp trả. Mỹ cần lên tiếng khẳng định đường lưỡi bò là vi phạm luật pháp quốc tế và Mỹ sẽ chiến đấu để duy trì tự do hàng hải ở Biển Đông.


Tuần trước, người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Mỹ tuyên bố việc Trung Quốc thành lập Tam Sa và triển khai quân đồn trú ở đây là “đi ngược lại những nỗ lực ngoại giao hợp tác để giải quyết các khác biệt và có nguy cơ làm tình hình căng thẳng gia tăng”. Sự phản đối yếu ớt như vậy cũng đủ để Trung Quốc có lý do để phê phán chủ nghĩa đế quốc của Mỹ.

Lý do của việc Trung Quốc đột ngột giận dữ như vậy một phần là vì các phe phái khác nhau của Trung Quốc đang phải tỏ ra cứng rắn trong vấn đề Biển Đông trước Đại hội Đảng. Tuy nhiên một lý do khác đã khiến cho các nước láng giềng của Trung Quốc phản ứng và quyết tâm đối đầu với Trung Quốc là thay vì thừa nhận sai lầm của mình, Trung Quốc lại coi Mỹ là “kẻ xấu giấu mặt” đang đầu độc quan hệ với Đông Nam Á.

Trong Sách trắng 2000, Trung Quốc viện dẫn các bằng chứng lịch sử từ thời phong kiến để chứng minh cho “chủ quyền không thể tranh cãi” đối với quần đảo Trường Sa, cấu trúc quan trọng nhất ở Biển Đông, ví dụ như như “Trung Quốc là nước đầu tiên phát hiện và đặt tên cho quần đảo này là Nam Sa và nước đầu tiên thực hiện quyền tài phán ở Nam Sa”.

Đây là lập luận gây tranh cãi. Trung Quốc có thể có những bản đồ cổ nhất nhưng các thương gia bản địa, Malay, Ấn Độ và Arab đã có các chuyến đi vượt biển trước khi người Trung Quốc bắt đầu các chuyến thám hiểm của họ. Các bản đồ Trung Quốc và các nước khác đưa ra từ thời cổ đại đến thế kỷ 20 đều trình bày các đảo này là các mối nguy hiểm cho hàng hải chứ không phải là vùng lãnh thổ thuộc chủ quyền của nước nào.

Điều trớ trêu là ở chỗ quân phiệt Nhật mới là nơi khởi điểm của các đòi hỏi chủ quyền này của Trung Quốc. Học giả Trung Quốc hải ngoại Wang Gungwu đã cho thấy các bản đồ thời Chiến tranh Thế giới II của Nhật Bản đã trình bày Biển Đông như là một cái hồ của Nhật Bản; đây là những đòi hỏi chủ quyền nghiêm túc đầu tiên đối với các quần đảo này.

Điều trớ trêu thứ hai là các đòi hỏi của Trung Quốc hiện nay bắt nguồn từ bản đồ năm 1947 của chính phủ Tưởng Giới Thạch, trong đó bản đồ chữ U gồm 11 đoạn, chiếm 90% diện tích Biển Đông. Chính quyền cộng sản xuất bản lại tấm bản đồ này với 9 đoạn, khẳng định vùng biển này là “vùng nước lịch sử”.

Bắc Kinh tiếp tục sử dụng bản đồ này để giải thích cho các đòi hỏi chủ quyền của mình mặc dù bên cạnh đấy, Trung Quốc thường xuyên viện dẫn Luật Biển hoặc các quyền lãnh thổ có trước Luật Biển. Trung Quốc hành xử như thể Trung Quốc sở hữu toàn bộ vùng biển này, như việc năm ngoái lên án Việt Nam khai thác ở khu vực nằm trong đường chữ U nhưng trên vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Thậm chí cho dù tất cả các đảo đang tranh chấp thuộc về Trung Quốc, diện tích Trung Quốc kiểm soát theo luật quốc tế vẫn tương đối nhỏ. Chỉ có một số ít đảo có đủ điều kiện cho con người sinh sống, tức là có thể có vùng EEZ 200 hải lý. Thậm chí diện tích này còn nhỏ đi do chồng lấn với vùng EEZ tính từ bờ biển của các nước khác. Các bãi đá và bãi ngầm chỉ được có vùng lãnh hải 12 hải lý là tối đa. Bên cạnh đó, Trung Quốc cho rằng các nước Đông Nam Á chấp nhận quyền của Trung Quốc đối với các đảo cho đến những năm 1970 khi dầu mỏ và khí đốt được tìm thấy ở đây. Điều này không chính xác: Vào thời điểm đó bản đồ năm 1947 của Trung Quốc đã là chủ đề gây tranh cãi.

Chỉ sau khi dầu mỏ được phát hiện thì Trung Quốc mới bắt đầu tìm cách lấn chiếm các đảo. Năm 1974, PLA tiến hành cuộc tấn công bất ngờ đẩy bật lực lượng của Nam Việt Nam đang đóng ở Hoàng Sa. Năm 1988, PLA một lần nữa tấn công bất ngờ Việt Nam ở đảo Gạc Ma (Johnson Atoll) ở Trường Sa. Trung Quốc chiếm đảo Vành Khăn (Mischief) từ PLP năm 1994 mà không cần phải dùng vũ lực.

Trung Quốc buộc tội các nước khác là khuấy động căng thẳng. Nhưng thực tế là tháng 6 vừa rồi Trung Quốc tiến hành vụ gây hấn lớn nhất kể từ năm 1994: Mời thầu các lô dầu khí nằm bên trong đường EEZ của Việt Nam và chồng lấn với những lô mà Việt Nam đã cấp phép. Điều này là rất đáng lo ngại đối với Việt Nam vì Trung Quốc hiện không còn phụ thuộc vào việc có hợp đồng với các công ty đa quốc gia vốn sẽ tránh xa nguy cơ xung đột quân sự xảy ra trong khu vực khai thác. Công ty CNOOC của Trung Quốc hiện đang xây giàn khoan dầu nước sâu đầu tiên, một biện pháp mới để Trung Quốc khẳng định đòi hỏi của mình.

Theo quan điểm của Trung Quốc, việc đưa ra những đòi hỏi lãnh thổ quá mức và vi phạm luật pháp quốc tế một cách tùy ý như vậy là quyền của nước lớn. Đây chính là thông điệp mà Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc chuyển tải tại ARF tại Hà Nội 7/2010. Ông Dương Khiết Trì cho rằng Biển Đông là “lợi ích quốc gia cốt lõi” của Trung Quốc và tiếp đó phát biểu rằng “Trung Quốc là một nước lớn và các nước khác chỉ là nước nhỏ, và đó là thực tế”.

Vì vậy không có gì ngạc nhiên khi các nước Đông Nam Á đề nghị Mỹ giúp đẩy lùi sự xâm lấn của Trung Quốc. Trung Quốc dường như ngạc nhiên trước việc lại bị cô lập và bị bao vây bởi các đồng minh của Mỹ. Nhưng với việc sức mạnh Trung Quốc gia tăng, một số quốc gia láng giềng nhận ra rằng cơ hội để có một phản ứng thống nhất để thay đổi cách hành xử của Trung Quốc đang thu hẹp dần.

Cơ hội tốt nhất để tránh một cuộc chiến tồi tệ là Mỹ phải có phản ứng mạnh mẽ. Washington vẫn duy trì sự mơ hồ trong vấn đề Biển Đông, nói rằng Mỹ không đứng về phía bên nào trong tranh chấp này nhưng có lợi ích quốc gia trong việc giải quyết hòa bình vấn đề Biển Đông.

Lập trường của Mỹ là phù hợp nếu tranh chấp chỉ liên quan đến các đảo và vùng nước có diện tích nhỏ xung quanh các đảo. Nhưng Trung Quốc đã chỉ rõ rằng Trung Quốc không quan tâm đến việc thương lượng để tìm ra cách giải quyết và sẽ sử dụng vũ lực để khẳng định chủ quyền và khống chế toàn bộ Biển Đông nếu có thể. Trong trường hợp đó, Mỹ cần lên tiếng khẳng định đường 9 đoạn là vi phạm luật pháp quốc tế và Mỹ sẽ chiến đấu để duy trì các tuyến hàng hải ở Biển Đông.

Theo Wall Street Journal (10/8/2012)

Trần Quang (gt)