Đẩy sự bất lợi cho dân

Đẩy sự bất lợi cho dân

Bài đăng trên Đại Đoàn Kết (06/03/2012)

Có mấy câu chuyện vừa diễn ra cách đây vài ngày hay thậm chí vài tháng, luôn là chuyện thời sự nóng hổi, được người dân và dư luận cả nước đặc biệt quan tâm, quan ngại. Đến nỗi có việc, Thủ tướng Chính phủ đã "xắn tay áo” vào cuộc mà vẫn chưa "hạ tịch bất hồi”, như tìm hiểu và làm rõ về nguyên nhân gây ra liên tiếp các vụ cháy xe ô tô, xe máy. Hay vài ngày qua, nhiều người dân không khỏi bức xúc khi điệp khúc tăng giá lại tái diễn đối với một số mặt hàng vốn vẫn "tiên phong” tăng giá bất hợp lý, đó là gas và sữa. Rồi xăng dầu lại như đang rục rịch "té nước theo mưa”... Cứ đà này, xem ra người dân còn chịu thêm bội phần bất lợi, khó khăn. Tuy nhiên, dư luận còn quan tâm một điều bất thường khác: "Quả bóng” trách nhiệm đang bị "đá” từ nơi này sang nơi kia.

Báo Lao động số ra ngày hôm qua, 5-3, đã bình luận về chuyện "đá bóng trách nhiệm” trong việc liên tiếp xảy ra các vụ cháy xe mà không tìm ra nguyên nhân, để chí ít làm an lòng dư luận dưới một cái tít khá độc đáo là "Thư hoả tốc”. Xin trích vài đoạn trong bài báo: "Xin gửi đến các bộ: Công an, Giao thông - Vận tải, Công thương và Khoa học – Công nghệ lá thư hoả tốc này. Bởi vì đích thân Thủ tướng đã chỉ đạo 4 bộ điều tra nguyên nhân cháy nổ, xử lý nghiêm những trường hợp gian lận trong kinh doanh, vận chuyển xăng dầu, rà soát chất lượng an toàn ô tô xe máy. Thủ tướng chỉ đạo đã lâu, nhưng xe cháy vẫn cứ cháy... Các bộ đều có chức năng, có cơ quan nghiên cứu, nhưng chưa có câu trả lời... Người dân vẫn đang sống trong hoang mang, lo sợ”.

Xin miễn nêu thêm về mức "thăng thiên” giá của từng loại sản phẩm cụ thể. Giá gas những ngày qua làm loạn trên thị trường. Giá sữa trước đó đã tăng và hiện tại cũng nhấp nhổm tăng. Giá xăng dầu theo báo chí ngày hôm qua (5-3) nêu, cũng đang rục rịch cho khỏi "thua chị, kém em”. Người tiêu dùng ngơ ngác vì trong xu thế chung, mọi thứ hàng hóa đang được kìm giá một cách tối đa, nhưng sữa và gas lại mặc sức "tung hoành”, mặc kệ sự kêu ca của người tiêu dùng, mặc kệ sự phản ứng có phần chậm của cơ quan quản lý. Cuối cùng trước sức ép của dư luận, của người tiêu dùng, Bộ Tài chính cũng có phản ứng đầu tiên, Bộ Công thương cũng đã có cuộc họp. Một vài tuyên bố được đưa ra, nhưng vẫn chưa thấy hiệu quả. Họp vẫn cứ họp, giá cả vẫn "leo thang”. Khổ một nỗi, thị trường giá cả chẳng đợi ai, cứ tăng vù vù, bởi người tiêu dùng có thể trì hoãn việc mua 1 cái áo nhưng không thể "trì hoãn” việc mua thuốc chữa bệnh, mua sữa cho con trẻ, hoặc mua gas để đun nấu, mua xăng dầu để đi lại, sản xuất kinh doanh...

Người dân cuối cùng là nơi hứng chịu nhiều thiệt thòi nhất, bất lợi nhất (thậm chí có thể "làm mồi” cho một thứ "lợi ích nhóm” đang rình rập, ẩn náu đâu đây). Trở lại một cuộc họp của Bộ Công thương cách đây ít ngày, trước tình trạng "loạn” giá gas, lãnh đạo bộ này đã đẩy "quả bóng” quản lý giá về... các doanh nghiệp, đại lý khi yêu cầu doanh nghiệp gas đầu mối phải có trách nhiệm quản lý giá cả, chất lượng tại hệ thống của mình, kể cả đối với đại lý, đến khâu bán lẻ cuối cùng. Tuy nhiên, Bộ Công thương lại quên mất rằng cách đó chưa đầy 1 năm, Bộ Tài chính qua thanh tra 6 doanh nghiệp kinh doanh gas lớn nhất nước, rút ra một kết luận khiến nhiều người giật mình: Sự hỗn loạn là do Nhà nước thiếu cơ chế quản lý, doanh nghiệp đầu mối yếu kém năng lực, kinh doanh chụp giật, thả nổi giá bán lẻ; các đại lý bán lẻ không bị quản lý, tự do định đoạt giá cả... dẫn đến không quản lý được giá gas, quyền lợi của người tiêu dùng chưa được bảo vệ cả về giá cả và chất lượng... Cũng ở thời điểm đó, Thanh tra Bộ Tài chính cho biết một nghịch lý, dù là mặt hàng thuộc danh mục bình ổn giá của Nhà nước, song đến nay, doanh nghiệp kinh doanh gas chưa phải chịu trách nhiệm về giá bán gas đến người tiêu dùng. Thực tế như vậy, mà Bộ Công thương đẩy trách nhiệm quản lý giá sang doanh nghiệp và các đại lý kinh doanh thì thật quả là oái oăm.

Khi ngon ai cũng "xí phần”, đến khi trách nhiệm lại "đùn cho nhau” là chuyện thật trong quản lý giá một số mặt hàng thiết yếu hiện nay. Minh chứng về giá gas, "quả bóng” trách nhiệm không chỉ được Bộ Công thương đẩy về doanh nghiệp mà còn đẩy về phía Bộ Tài chính khi khẳng định, về cơ chế điều hành giá gas, do đây là mặt hàng thuộc lĩnh vực bình ổn giá nên việc tăng giá hay giảm giá sẽ do các doanh nghiệp tự quyết định và có đăng ký với cơ sở đầu mối dựa trên sự giám sát của cơ quan quản lý giá là Sở Tài chính. Do vậy, đối với vấn đề quản lý giá, điều hành giá, đây là lĩnh vực thuộc trách nhiệm của Bộ Tài chính. Gần như ngay lập tức, lãnh đạo Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính lại phát biểu, việc kiểm tra, quản lý xem doanh nghiệp có bán đúng giá đăng ký hay không lại thuộc cơ quan Quản lý thị trường, Bộ Công thương.

Sự thể là như vậy.

Thanh Tường